سوره ممتحنهسوره ممتحنه، از سوره‌های مدنی قرآن کریم، شصتمین سوره به ترتیب کتابت و نود و یکمین سوره به ترتیب نزول. ۱ - وجه تسمیه سوره ممتحنهاین سوره را از آن جهت «ممتحنه» می‌نامند که از واژه امتحان گرفته شده است زیرا در آیه ۱۰ به رسول خدا (ص) دستور داده شده تا زن‌های مهاجر را امتحان کند. این سوره از نظر حجم از گروه سوره‌های طوال در مفصّلات است. ۲ - محتوای سوره ممتحنهسوره ممتحنه چند حکم مهم فقهی و سیاسی و همچنین احکام زنان مهاجر را دربردارد و از ماجرای بیعت زنان با رسول خدا (ص) بعد از فتح مکه سخن می‌گوید. ۳ - نام هااین سوره را از آن جهت «ممتحنه» می‌نامند که از واژه امتحان گرفته شده است و اگر به فتح حاء باشد، اسم مفعول است (یعنی امتحان شده) و اگر به کسر حاء باشد اسم فاعل است (یعنی امتحان کننده). این سوره به هر دو صورت یعنی با دو حرکت (اسم فاعل و اسم مفعول) نامگذاری شده است، زیرا در آیه ۱۰ به رسول خدا(ص) دستور داده شده تا زن‌های مهاجر را امتحان کند تا علت و انگیزه ترک شوهرانشان و مهاجرتشان از مکه به مدینه معلوم شود تا بر اساس آن درباره آنان تصمیم بگیرد. بنابراین، زنان مهاجر «ممتحَنه» (به فتح حاء) هستند و رسول خدا «ممتحن» (به کسر حاء) است. به همین جهت نام دوم این سوره «امتحان» است. نام سوم این سوره مودّت است، زیرا این کلمه ۳ بار در این سوره به کار رفته است، دوبار در آیه اول و آن نهی موکّد از مودّت مسلمانان با دشمنان خدا است، و یک بار نیز در آیه ۷ و آن پیشگویی از ارتباط و مودت مسلمانان با دشمنان خدا است، که این إخبار غیبی با فتح مکه و ایمان آوردن قریش و تبدیل شدن دشمنی آنان به دوستی با مسلمانان تحقق یافت. سوره ممتحنه دارای ۱۳ آیه و ۳۵۲ کلمه و ۱۵۶۰ حرف است. به ترتیب مصحف شصتمین، و به ترتیب نزول نود و یکمین سوره قرآن، و مدنی است. از نظر حجم از گروه سوره‌های طوال در مفصّلات و در حدود یک ربع حزب [ ۴ - مفاهیماین سوره چند حکم مهم فقهی و سیاسی و همچنین احکام زنان مهاجر را دربردارد و از ماجرای بیعت زنان با رسول خدا(ص) بعد از فتح مکه سخن می‌گوید و به این ملاک، دوستی و دشمنی فقط باید خدا باشد اشاره شده و دعاها و نیایش‌های حضرت ابراهیم(ع) و موضوعات دعا را بیان می‌کند. [۱]
دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی،خرمشاهی ، بهاء الدین، ج۲، ص۱۲۵۵.
۵ - جستارهای وابسته•قرآن •سوره •آیه ۶ - پانویس
۷ - منابع•قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش. •دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران: دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش. رده‌های این صفحه : سوره‌های قرآن
|